Hoeveel uren deden wij aan schoolgym?

Herinner je je nog de geur van de gymzaal? De twee leerlingen die ploegjes mochten kiezen? Het apenkooien, het touwklimmen en het tikkertje in de zaal? Gymnastiek hoorde er helemaal bij en de gymleraar ook. Momenteel wordt er gebakkeleid over het aantal verplichte uren gym op basisscholen, van een gediplomeerde gymleraar. 

Twee keer per week gymles, van een heuse gymleraar. Op de lagere school werd in de jaren zeventig sport er met de paplepel ingegoten. Gym hoorde erbij en we deden het best veel. Apenkooien, basketballen, touwklimmen, turnen. Momenteel wordt er door de overheid overlegd over het vernieuwen van de gymlessen. De laatste elf jaar is het gymprogramma nauwelijks gewijzigd. Het vorige kabinet pleitte voor drie uur gymmen per week op de basisschool. ‘Daar is niets van terecht gekomen’, schreef het AD eind vorig jaar. De acht miljoen die daar voor was uitgetrokken, verdween als sneeuw voor de zon.

Volgens een rapport sportten de groepen drie tot en met acht 89 minuten. Niet meer dan een paar jaar daarvoor. Vaak zonder begeleiding van een gymleraar. Bij kleuters doet met name de leerkracht de bewegingslessen en bij de oudere kinderen gebeurt dat in veertig procent van de lessen.

Gepensioneerde militairen gaven gymnastiek

Vanaf het begin van de negentiende eeuw werd het vak gymleraar ingevoerd. Opvallend vaak waren het gepensioneerde militairen die gymnastiek gaven op speciale gymnastiekscholen. Men zag nog niet echt het nut van bewegen op de ‘gewone scholen’. In 1840 verschenen er gymtoestellen op het plein naast de school van de Groningse onderwijzer Roelf Gerrit Rijkens, die ook een boek schreef over lichamelijke opvoeding. Hij gaf les binnen en buiten de school.

In 1846 werd het verzoek om schoolgymnastiek wettelijk in te voeren, afgewezen. Koning Willem I zag het niet zitten. Een paar jaar later werden er succesvolle Normaalscholen voor gymnastiek gesticht, vooral in Rotterdam en Amsterdam. In 1857 werd er gymnastiek als niet-verplicht schoolvak op de basisschool ingevoerd.

Duits-Nederlandse stelsel

Het was de Duitse Adolf Spiess die het turnen invoerde op scholen. Het zou lichaam een geest gezond houden en ontspannend werken. In 1889 werd een nieuwe Wet op het lager onderwijs aangenomen. ‘Vrije en ordeoefeningen der gymnastiek’ moesten op alle lagere scholen onderwezen worden. Het wandrek, de bank en de springkast werden ingevoerd nadat het Duits-Nederlandse stelsel werd vervangen door het Zweedse. We spreken dan over het begin van de twintigste eeuw.

De Oostenrijker Karl Gaulhofer legde het fundament voor behendigheidsoefeningen en spel. Hij werd in 1932 rector van de Academie voor Lichamelijke Opvoeding (ALO) in Amsterdam. Dit systeem, die ook wel het natuurlijke turnen wordt genoemd, hield aan tot in de jaren zeventig.

Veel vijftigplussers kunnen zich de lessen uit die tijd nog herinneren. De geur van de gymzaal, de koude kleedkamers, eentje voor de jongens en eentje voor de meisjes. Je gymde twee keer per week en bij velen was het apenkooien favoriet. Gym hoorde bij de weekindeling. En je vond het geweldig, of je zag er als een berg tegenop.

Het zou de werkdruk verlagen

In de loop der jaren zakte het enthousiasme voor gym wat weg, en niet zozeer omdat het niet goed of nuttig zou zijn, maar vooral vanwege de schoolbudgetten. In 2014 werd de wens vastgelegd dat er minimum twee uur gym zou worden gegeven. Het liefst drie. Maar daar is uiteindelijk niet veel van terecht gekomen. Scholen bepalen het vooral zelf, omdat het niet in het curriculum ligt vastgelegd en dus ook niet bekostigd wordt. SP Kamerlid Van Nispen pleitte al eerder voor de verplichte die uur gym door een gymleraar, waardoor de leerkracht deze drie uur vrij geroosterd is om andere zaken te plannen en dat zou de werkdruk van hem of haar verlagen. Je zou denken: een win-win situatie.

De SP komt nu met de wens dat kinderen drie uur per week gymles krijgen. Van een gediplomeerde sportleraar. Kinderen op deze manier met sport in aanraking brengen, zou preventief werken en daarmee kan een flink bedrag aan zorgkosten worden bespaard. Het is daarmee de investering van 275 miljoen euro waard, zo meent de partij. Het zou kinderen aanzetten tot sporten en ook op latere leeftijd zullen ze eerder aan beweging blijven doen, dan wanneer ze niet of minder met sport in aanraking zouden komen. VVD’er Heerema is van mening dat het van belang is de twee uur gym die nu verplicht is, zoveel mogelijk in stand te houden. 

Bron: Onderwijsgeschiedenis

Deel dit artikel

Full 2
Culinaire routes
De leukste restaurants, de meest verfijnde smaken, de eerlijkste gerechten.
Full 2
Full 2
Fiets, wandel- en vaarroutes
Kom lekker in beweging en loop of fiets een mooie route!
Full 2
Full 2
Er op uit
Nederland is veelzijdiger dan je denkt. Laat het dagelijkse leven even achter je en geniet!
Full 2
Full 2
Schrijf mee
Vertel jij graag mooie verhalen? Schrijf dan mee met de redactie van 50+
Full 2
previous arrow
next arrow
Scroll naar boven
Scroll naar top