Tessa

Zorgrobot Tessa: een lief en behulpzaam maatje voor mensen met beginnende dementie

Steeds meer zorginstellingen maken gebruik van technologieën die ondersteuning bieden bij de zorg aan hun bewoners. Techniek kan iets openbreken en interactie brengen bij mensen met een dementie. De komende tijd laten we je kennis maken met de Tovertafel, Tessa de sociale zorgrobot en robothuisdieren.

In het vorige artikel over technologie in de zorg voor mensen met een dementie heb ik aandacht besteed aan robothuisdieren. Dit tweede deel gaat over zorgrobot Tessa, een klein vriendelijk robotje. Tessa herinnert mensen met een (beginnende) dementie of een verstandelijke beperking eraan dat het tijd is om te eten of hun medicijnen in te nemen. Op die manier kunnen ze langer hun zelfstandigheid bewaren.

Wang Long Li, promovendus aan de VU Amsterdam, onderzocht hoe robotica kan bijdragen aan het welzijn van ouderen. Daaruit ontstond in 2015 de kleine, laagdrempelige robot Tessa. Tessa spreekt vooraf ingestelde zinnen uit zoals “Het is bijna lunchtijd, denk je eraan om een lekkere boterham te smeren?”. Via een app kunnen mantelzorgers of zorgaanbieders deze herinneringen en boodschappen inspreken, die vervolgens door Tessa worden uitgesproken.

Maatje

Tessa nodigt mensen uit om lekker naar buiten te gaan, herinnert aan bezoek of een afspraak en speelt hun favoriete muziek af. Op die manier brengt de robot structuur aan in het leven van mensen met een dementie. Tegelijkertijd geeft het de mantelzorger een stukje rust en bijvoorbeeld de vrijheid om even de deur uit te gaan. Voor zorgmedewerkers verlopen de zorgmomenten prettiger, omdat de cliënt voorbereid is door Tessa. Door Tessa blijven de gebruikers actiever als ze opdrachten krijgen als de krant uit de brievenbus halen of een kop koffie zetten. Het doel van de zorgrobot is niet om eenzaamheid tegen te gaan. Toch blijkt in de praktijk dat veel gebruikers Tessa zien als een maatje. Het is niet zo stil in huis en Tessa heeft een lieve uitstraling. Ze knippert met haar ogen, een klein detail dat als heel prettig wordt ervaren.

Meer dan een proef

Tessa2Veel zorgrobots blijven steken in de pilotfase. Maar Tessa is inmiddels meer dan een proef. Er zijn er al vijfhonderd van verkocht en zo’n honderdvijftig in gebruik genomen, vooral door zorginstellingen. Tessa ziet er niet echt uit als een robot. Ze oogt als een klein vrouwtje en er kan een plantje in haar hoofd gezet worden. Het is eigenlijk meer een pratend bloempotje. Om de zorgrobot betaalbaar te houden, is er nog niet echt een conversatie mogelijk tussen Tessa en de gebruiker. Ze spreekt alleen boodschappen uit. Maar er wordt wel gewerkt aan een geavanceerder systeem. Zo wordt er gekeken naar de mogelijkheden van sensoren, waardoor Tessa kan bepalen of iemand is gevallen of op een raar tijdstip naar buiten gaat. Als Tessa dan bijvoorbeeld zou zeggen “Het is 23.00 uur ’s avonds en de winkels zijn dicht” zou dat kunnen voorkomen dat iemand gaat dwalen.

Angst

Technologie in de zorg zou op de lange termijn kunnen betekenen dat mensen hun banen kwijt raken en vervangen worden door robots. Daar ligt een stukje angst van zorgverleners. Onnodig, volgens de producenten van Tessa. Het is juist de bedoeling dat Tessa een ondersteunende rol heeft, waardoor hulpverleners meer tijd hebben voor het geven van persoonlijke aandacht.

Uit de praktijk

De Zorggroep biedt verpleging en verzorging aan iedereen in Noord- en Midden-Limburg. Katja Schütten, projectmedewerker innovatie en zorgtechnologie bij De Zorggroep, deelt graag de ervaringen met Tessa. “Wij hebben sinds vorige zomer vier Tessa’s, die voornamelijk uitgeprobeerd worden in de wijkverpleging en thuisbegeleiding, om mensen met een beginnende dementie te helpen bij hun dagstructuur. De reacties van medewerkers, mantelzorgers en gebruikers zijn erg positief. We zijn dan ook zeker van plan om meer Tessa’s aan te schaffen en te kijken waar we die binnen de organisatie nog meer kunnen inzetten. Onze dagbesteding is bijvoorbeeld erg geïnteresseerd en ook binnen de intramurale zorg zien we wel een rol voor de zorgrobot. Zeker als mensen er al gebruik van maakten toen ze nog zelfstandig woonden. Dan kan de vertrouwdheid van Tessa juist veel houvast geven in de nieuwe woonsituatie.”

Experimenteren

inspiratiekaartHet is voor alle partijen nog flink uitproberen op welke manier Tessa een toegevoegde waarde heeft en voor wie. Soms moet er een flinke drempel genomen worden om enthousiast te worden over een robot. “Het komt voor dat bijvoorbeeld familie in eerste instantie niet echt staat te springen als we Tessa introduceren,” vertelt Katja. “Maar als we duidelijk uitleggen welke rol het gebruik kan hebben in de zorgvraag, staan ze er meestal wel achter. En als ze merken dat ze minder gebeld worden door vader of moeder, omdat Tessa een bepaalde houvast geeft, dan zien ze ook dat het echt een meerwaarde heeft. Familieleden voelen zich uiteindelijk vaak meer betrokken bij de zorg van hun naasten. Ook medewerkers moeten er aan wennen, de één wat meer dan de ander. Daar ligt een belangrijke taak voor ons als stuurgroep innovatie, die zich bij De Zorggroep bezighoudt met nieuwe technologieën. Om mensen mee te nemen in de positieve kanten en de angst weg te nemen.”

Makkelijk in gebruik

Inspiratiekaart2Het gebruik van Tessa is erg simpel en de app makkelijk te bedienen. Het is eerst een beetje puzzelen welke opdrachten werken en welke niet. Daarvoor heeft Tinybots een set inspiratiekaarten ontwikkeld. Daar staan voorbeeldberichtjes op die je Tessa kunt laten zeggen zoals “Het is alweer bijna bedtijd. Zit de achterdeur al op slot?” , “Vanavond om 7 uur belt Henk, je zoon. Kijk je daar ook zo naar uit?” en “Over een half uur komt de thuiszorg langs om te helpen met douchen”. Je kunt trouwens ook de favoriete muziek van de gebruiker uploaden en door Tessa laten afspelen.

Wat nog wel een dingetje is in Limburg (en vast ook in andere provincies), is het dialect. Tessa kan ‘ja’ en ‘nee’ registreren, maar door een plaatselijk accent verstaat Tessa het niet altijd goed. Gelukkig is Tinybots voortdurend bezig om Tessa te verbeteren en daar zal op termijn vast een oplossing voor gevonden worden.

Jongeren

Tessa met hoodieOok voor jongere gebruikers kan Tessa prima werken als geheugensteun. Bijvoorbeeld bij iemand met autisme die zelfstandig woont. De robot kan dan aangeven dat het tijd is om naar bed te gaan, zodat er een gezond dag- en nachtritme ontstaat. Voor jongeren is er een andere uitvoering van de zorgrobot, die wat meer aansluit bij de doelgroep. De bloempot heeft plaatsgemaakt voor een hoed en Tessa heeft een hoodie aan.

Kosten

Tessa is een product van Tinybots uit Rotterdam en het gebruik kost voor zorgorganisaties omgerekend één euro per dag. Er zijn abonnementen voor één jaar en drie jaar voor het gebruik van de app, technische ondersteuning en updates. Bij het abonnement van drie jaar is de robot zelf gratis. Voor consumenten is Tessa verkrijgbaar in een jaarabonnement of een maandelijks opzegbaar abonnement.

Wat levert het op?

De conclusies tot nu toe van de ontwikkelaars van Tessa zijn:

  • De zorgrobot heeft een positief effect op de zelfstandigheid van de gebruiker
  • Zorgverleners hebben meer tijd voor sociaal contact omdat ze minder hoeven te ondersteunen bij dagelijkse handelingen
  • Mantelzorgers houden het langer vol
  • Gebruikers kunnen langer thuis blijven wonen, blijven fitter en eten beter
  • Cliënten ervaren minder eenzaamheid

Wil je meer weten over Tessa? Bekijk dan dit filmpje of ga naar de site van Tinybots.

Foto Tessa met hoodie: Rachel Goemans

Deel dit artikel

Full 2
Culinaire routes
De leukste restaurants, de meest verfijnde smaken, de eerlijkste gerechten.
Full 2
Full 2
Fiets, wandel- en vaarroutes
Kom lekker in beweging en loop of fiets een mooie route!
Full 2
Full 2
Er op uit
Nederland is veelzijdiger dan je denkt. Laat het dagelijkse leven even achter je en geniet!
Full 2
Full 2
Schrijf mee
Vertel jij graag mooie verhalen? Schrijf dan mee met de redactie van 50+
Full 2
previous arrow
next arrow
Scroll naar boven
Scroll naar top